κληρονομιά > διαθήκη
Η διαθήκη είναι μία πράξη στην οποία ένα πρόσωπο (διαθέτης) αποτυπώνει την βούλησή του σε έγγραφο (δημόσιο ή ιδιωτικό) με σκοπό να καθορίσει την τύχη της περιουσίας του μετά θάνατον (κληρονομική διαδοχή).
Η κληρονομική διαδοχή μπορεί να στηρίζεται σε μία ή περισσότερες διαθήκες του ίδιου προσώπου, οι οποίες ισχύουν παράλληλα εφόσον συμβαδίζουν μεταξύ τους. Εάν δεν συμβαδίζουν τότε ισχύει η μεταγενέστερη.
Οι διαθήκες γενικά διακρίνονται σε τακτικές (ιδιόγραφη, δημόσια, μυστική) και σε έκτακτες. Οι έκτακτες συντάσσονται κάτω από ειδικές συνθήκες και έχουν περιορισμένη χρονική ισχύ.
Ιδιόγραφη είναι η διαθήκη που γράφεται εξ ολοκλήρου από το χέρι του διαθέτη, χρονολογείται και υπογράφεται από αυτόν. Αποτελεί ιδιωτικό έγγραφο και δεν απαιτείται η σύμπραξη συμβολαιογράφου, μπορεί όμως να κατατεθεί σε συμβολαιογράφο. Η ιδιόγραφη διαθήκη πρέπει οπωσδήποτε να συνταχθεί ολόκληρη με το χέρι του διαθέτη και όχι από τρίτον (ούτε δηλαδή και καθ’ υπαγόρευση του διαθέτη). Η ιδιόγραφη διαθήκη πρέπει να έχει ημερομηνία και χρονολογία, η οποία μπορεί να τοποθετηθεί σε οποιοδήποτε μέρος της (αρχή, μέση, τέλος). Ψευδής ή εσφαλμένη ημερομηνία και χρονολογία δεν καθιστά άκυρη την διαθήκη. Η ιδιόγραφη διαθήκη πρέπει οπωσδήποτε να έχει την υπογραφή του διαθέτη. Η υπογραφή πρέπει να καλύπτει ολόκληρο το κείμενο της διαθήκης (συνήθως μπαίνει στο τέλος). Καλό θα είναι να υπογράφονται από τον διαθέτη και οι παραπομπές.
Η δημόσια διαθήκη είναι δημόσιο έγγραφο που συντάσσεται από συμβολαιογράφο στο οποίο ο διαθέτης αποτυπώνει την τελευταία του βούληση, ενώ είναι παρόντες τρεις μάρτυρες ή ένας μάρτυρας και δεύτερος συμβολαιογράφος, οι οποίοι συμπράττουν και απαγορεύεται να τιμηθούν με την διαθήκη. Ο διαθέτης και οι μάρτυρες πρέπει να είναι γνωστοί στον συμβολαιογράφο που συντάσσει την διαθήκη. Οι μάρτυρες, οι οποίοι πρέπει να είναι παρόντες σε όλη την διάρκεια της διαδικασίας, ορκίζονται ότι θα τηρήσουν στο μέλλον μυστικές τις διατάξεις της διαθήκης. Σε περίπτωση που ο διαθέτης αγνοεί την ελληνική γλώσσα προσλαμβάνεται διερμηνέας της επιλογής του διαθέτη.
Η μυστική διαθήκη είναι έγγραφο που εγχειρίζει ο διαθέτης στον συμβολαιογράφο δηλώνοντάς του ότι αποτελεί την τελευταία του βούληση. Η εγχείριση γίνεται ενώπιον τριών μαρτύρων ή ενώπιον ενός μάρτυρα και δεύτερου συμβολαιογράφου. Στο έγγραφο γίνεται σχετική σημείωση για την εγχείριση και αυτό συσχετίζεται με την πράξη που συντάσσει ο συμβολαιογράφος. Η ανάληψη της διαθήκης από τον διαθέτη γίνεται με σχετική πράξη από τον συμβολαιογράφο και έχει ως αποτέλεσμα την ανάκλησή της. Η άκυρη μυστική μπορεί να ισχύσει ως ιδιόγραφη.
Δημοσίευση διαθήκης είναι η πράξη Δικαστηρίου ή Ελληνικής Προξενικής Αρχής με την οποία γίνεται γνωστό το περιεχόμενο μιας διαθήκης στο κοινό. Ο συμβολαιογράφος που κατέχει διαθήκη ή όποιος είναι κάτοχος ιδιόγραφης διαθήκης έχει υποχρέωση, χωρίς υπαίτια καθυστέρηση, μόλις πληροφορηθεί τον θάνατο του διαθέτη να εμφανίσει την διαθήκη για δημοσίευση στο Δικαστήριο ή την Προξενική Αρχή.
Για τη δημοσίευση δημόσιας ή μυστικής ή έκτακτης διαθήκης αρμόδιος είναι ο ειρηνοδίκης της περιφέρειας, όπου εδρεύει ο συμβολαιογράφος, ο οποίος τη συνέταξε ή στον οποίο έχει κατατεθεί, ενώ για τη δημοσίευση ιδιόγραφης διαθήκης και την κήρυξή της ως κύριας, ο ειρηνοδίκης στον οποίο προσάγεται για να δημοσιευθεί.
Αν η δημόσια διαθήκη έχει συνταχθεί σε προξενική αρχή ή έχει κατατεθεί στην αρχή αυτή μυστική ή έκτακτη διαθήκη, αρμόδια για τη δημοσίευση είναι η προξενική αρχή στην οποία έχει συνταχθεί ή κατατεθεί. Οι προξενικές αρχές έχουν αρμοδιότητα να δημοσιεύουν και τις ιδιόγραφες διαθήκες που τους προσάγονται.
Η δημοσίευση διαθήκης γίνεται με την καταχώρησή της, ολόκληρης στα πρακτικά του Δικαστηρίου στα οποία βεβαιώνονται και όλα τα εξωτερικά ελαττώματά της. Η δημοσίευση διαθήκης από προξενική αρχή γίνεται από τον πρόξενο ο οποίος συντάσσει πρακτικό που υπογράφεται από αυτόν και, αν πρόκειται για ιδιόγραφη διαθήκη, και από εκείνον που την παρέδωσε.
Η δημοσίευση της διαθήκης αποτελεί χρονικό σημείο έναρξης προθεσμιών που τάσσει ο νόμος για την διενέργεια ορισμένων πράξεων όπως π.χ η αποποίηση κληρονομίας, η δήλωση φόρου κληρονομίας κτλ.
Κήρυξη κυρίας μιας ιδιόγραφης διαθήκης σημαίνει η διά δικαστικής πράξεως αναγνώριση μιας ιδιόγραφης διαθήκης ως γνήσιας. Η κήρυξη γίνεται με πράξη του αρμόδιου για τη δημοσίευσή της ειρηνοδίκη, εφόσον πιθανολογηθεί γνησιότητα της γραφής και της υπογραφής του διαθέτη. Όταν η διαθήκη δημοσιεύθηκε από προξενική αρχή, αρμόδιος για να την κηρύξει κύρια είναι ο ειρηνοδίκης του τόπου της τελευταίας κατοικίας του θανόντος
Η κήρυξη ιδιόγραφης διαθήκης ως κυρίας δεν παράγει κατά το χρόνο έκδοσης της αυτόματα τεκμήριο γνησιότητας. Τεκμήριο γνησιότητας παράγει μόνον όταν παρέλθει πενταετία από τη δημοσίευση και κήρυξη της ως κυρίας, χωρίς, εν τω μεταξύ, να αμφισβητηθεί η γνησιότητα της σε δίκη μεταξύ αυτών που αντλούν δικαιώματα από αυτήν και αυτών που βλάπτονται από το περιεχόμενο της. Το νόημα του μαχητού αυτού τεκμηρίου γνησιότητας συνίσταται στην ανατροπή του βάρους απόδειξης, δηλαδή, ενώ μέχρι τη συμπλήρωση της πενταετίας όποιος επικαλείται τη γνησιότητα της διαθήκης βαρύνεται και με την απόδειξη της, μετά την πάροδο της πενταετίας ανατρέπεται το βάρος της απόδειξης και αυτός που αμφισβητεί το κύρος της διαθήκης βαρύνεται να αποδείξει την έλλειψη γνησιότητας. Αν η αίτηση για την κήρυξη της ιδιόγραφης διαθήκης ως κυρίας κατατέθηκε μετά τη δημοσίευση της διαθήκης, τότε το τεκμήριο γνησιότητας παράγεται μετά την πάροδο πενταετίας, αρχομένης, όχι από τη δημοσίευση, αλλά από την κήρυξη της ως κυρίας.
δείτε επίσης:
αποδοχή κληρονομίας>
αποποίηση κληρονομίας>
Η κληρονομική διαδοχή μπορεί να στηρίζεται σε μία ή περισσότερες διαθήκες του ίδιου προσώπου, οι οποίες ισχύουν παράλληλα εφόσον συμβαδίζουν μεταξύ τους. Εάν δεν συμβαδίζουν τότε ισχύει η μεταγενέστερη.
Οι διαθήκες γενικά διακρίνονται σε τακτικές (ιδιόγραφη, δημόσια, μυστική) και σε έκτακτες. Οι έκτακτες συντάσσονται κάτω από ειδικές συνθήκες και έχουν περιορισμένη χρονική ισχύ.
Ιδιόγραφη είναι η διαθήκη που γράφεται εξ ολοκλήρου από το χέρι του διαθέτη, χρονολογείται και υπογράφεται από αυτόν. Αποτελεί ιδιωτικό έγγραφο και δεν απαιτείται η σύμπραξη συμβολαιογράφου, μπορεί όμως να κατατεθεί σε συμβολαιογράφο. Η ιδιόγραφη διαθήκη πρέπει οπωσδήποτε να συνταχθεί ολόκληρη με το χέρι του διαθέτη και όχι από τρίτον (ούτε δηλαδή και καθ’ υπαγόρευση του διαθέτη). Η ιδιόγραφη διαθήκη πρέπει να έχει ημερομηνία και χρονολογία, η οποία μπορεί να τοποθετηθεί σε οποιοδήποτε μέρος της (αρχή, μέση, τέλος). Ψευδής ή εσφαλμένη ημερομηνία και χρονολογία δεν καθιστά άκυρη την διαθήκη. Η ιδιόγραφη διαθήκη πρέπει οπωσδήποτε να έχει την υπογραφή του διαθέτη. Η υπογραφή πρέπει να καλύπτει ολόκληρο το κείμενο της διαθήκης (συνήθως μπαίνει στο τέλος). Καλό θα είναι να υπογράφονται από τον διαθέτη και οι παραπομπές.
Η δημόσια διαθήκη είναι δημόσιο έγγραφο που συντάσσεται από συμβολαιογράφο στο οποίο ο διαθέτης αποτυπώνει την τελευταία του βούληση, ενώ είναι παρόντες τρεις μάρτυρες ή ένας μάρτυρας και δεύτερος συμβολαιογράφος, οι οποίοι συμπράττουν και απαγορεύεται να τιμηθούν με την διαθήκη. Ο διαθέτης και οι μάρτυρες πρέπει να είναι γνωστοί στον συμβολαιογράφο που συντάσσει την διαθήκη. Οι μάρτυρες, οι οποίοι πρέπει να είναι παρόντες σε όλη την διάρκεια της διαδικασίας, ορκίζονται ότι θα τηρήσουν στο μέλλον μυστικές τις διατάξεις της διαθήκης. Σε περίπτωση που ο διαθέτης αγνοεί την ελληνική γλώσσα προσλαμβάνεται διερμηνέας της επιλογής του διαθέτη.
Η μυστική διαθήκη είναι έγγραφο που εγχειρίζει ο διαθέτης στον συμβολαιογράφο δηλώνοντάς του ότι αποτελεί την τελευταία του βούληση. Η εγχείριση γίνεται ενώπιον τριών μαρτύρων ή ενώπιον ενός μάρτυρα και δεύτερου συμβολαιογράφου. Στο έγγραφο γίνεται σχετική σημείωση για την εγχείριση και αυτό συσχετίζεται με την πράξη που συντάσσει ο συμβολαιογράφος. Η ανάληψη της διαθήκης από τον διαθέτη γίνεται με σχετική πράξη από τον συμβολαιογράφο και έχει ως αποτέλεσμα την ανάκλησή της. Η άκυρη μυστική μπορεί να ισχύσει ως ιδιόγραφη.
Δημοσίευση διαθήκης είναι η πράξη Δικαστηρίου ή Ελληνικής Προξενικής Αρχής με την οποία γίνεται γνωστό το περιεχόμενο μιας διαθήκης στο κοινό. Ο συμβολαιογράφος που κατέχει διαθήκη ή όποιος είναι κάτοχος ιδιόγραφης διαθήκης έχει υποχρέωση, χωρίς υπαίτια καθυστέρηση, μόλις πληροφορηθεί τον θάνατο του διαθέτη να εμφανίσει την διαθήκη για δημοσίευση στο Δικαστήριο ή την Προξενική Αρχή.
Για τη δημοσίευση δημόσιας ή μυστικής ή έκτακτης διαθήκης αρμόδιος είναι ο ειρηνοδίκης της περιφέρειας, όπου εδρεύει ο συμβολαιογράφος, ο οποίος τη συνέταξε ή στον οποίο έχει κατατεθεί, ενώ για τη δημοσίευση ιδιόγραφης διαθήκης και την κήρυξή της ως κύριας, ο ειρηνοδίκης στον οποίο προσάγεται για να δημοσιευθεί.
Αν η δημόσια διαθήκη έχει συνταχθεί σε προξενική αρχή ή έχει κατατεθεί στην αρχή αυτή μυστική ή έκτακτη διαθήκη, αρμόδια για τη δημοσίευση είναι η προξενική αρχή στην οποία έχει συνταχθεί ή κατατεθεί. Οι προξενικές αρχές έχουν αρμοδιότητα να δημοσιεύουν και τις ιδιόγραφες διαθήκες που τους προσάγονται.
Η δημοσίευση διαθήκης γίνεται με την καταχώρησή της, ολόκληρης στα πρακτικά του Δικαστηρίου στα οποία βεβαιώνονται και όλα τα εξωτερικά ελαττώματά της. Η δημοσίευση διαθήκης από προξενική αρχή γίνεται από τον πρόξενο ο οποίος συντάσσει πρακτικό που υπογράφεται από αυτόν και, αν πρόκειται για ιδιόγραφη διαθήκη, και από εκείνον που την παρέδωσε.
Η δημοσίευση της διαθήκης αποτελεί χρονικό σημείο έναρξης προθεσμιών που τάσσει ο νόμος για την διενέργεια ορισμένων πράξεων όπως π.χ η αποποίηση κληρονομίας, η δήλωση φόρου κληρονομίας κτλ.
Κήρυξη κυρίας μιας ιδιόγραφης διαθήκης σημαίνει η διά δικαστικής πράξεως αναγνώριση μιας ιδιόγραφης διαθήκης ως γνήσιας. Η κήρυξη γίνεται με πράξη του αρμόδιου για τη δημοσίευσή της ειρηνοδίκη, εφόσον πιθανολογηθεί γνησιότητα της γραφής και της υπογραφής του διαθέτη. Όταν η διαθήκη δημοσιεύθηκε από προξενική αρχή, αρμόδιος για να την κηρύξει κύρια είναι ο ειρηνοδίκης του τόπου της τελευταίας κατοικίας του θανόντος
Η κήρυξη ιδιόγραφης διαθήκης ως κυρίας δεν παράγει κατά το χρόνο έκδοσης της αυτόματα τεκμήριο γνησιότητας. Τεκμήριο γνησιότητας παράγει μόνον όταν παρέλθει πενταετία από τη δημοσίευση και κήρυξη της ως κυρίας, χωρίς, εν τω μεταξύ, να αμφισβητηθεί η γνησιότητα της σε δίκη μεταξύ αυτών που αντλούν δικαιώματα από αυτήν και αυτών που βλάπτονται από το περιεχόμενο της. Το νόημα του μαχητού αυτού τεκμηρίου γνησιότητας συνίσταται στην ανατροπή του βάρους απόδειξης, δηλαδή, ενώ μέχρι τη συμπλήρωση της πενταετίας όποιος επικαλείται τη γνησιότητα της διαθήκης βαρύνεται και με την απόδειξη της, μετά την πάροδο της πενταετίας ανατρέπεται το βάρος της απόδειξης και αυτός που αμφισβητεί το κύρος της διαθήκης βαρύνεται να αποδείξει την έλλειψη γνησιότητας. Αν η αίτηση για την κήρυξη της ιδιόγραφης διαθήκης ως κυρίας κατατέθηκε μετά τη δημοσίευση της διαθήκης, τότε το τεκμήριο γνησιότητας παράγεται μετά την πάροδο πενταετίας, αρχομένης, όχι από τη δημοσίευση, αλλά από την κήρυξη της ως κυρίας.
δείτε επίσης:
αποδοχή κληρονομίας>
αποποίηση κληρονομίας>
