Ηθική βλάβη αποκαλείται η ζημία που δεν είναι περιουσιακής φύσεως. Η πρόκληση ηθικής βλάβης σε ένα πρόσωπο (παθών) προέρχεται από την εις βάρος του τέλεση μιας άδικης πράξης (αδικοπραξία) για την οποία ευθύνεται ένα έτερο πρόσωπο (θύτης), που ενήργησε είτε από δόλο είτε από αμέλεια. Η άδικη πράξη μπορεί να τελέστηκε είτε εις βάρος της περιουσίας του παθόντος (π.χ φθορά ιδιοκτησίας (καταστροφή) ή κλοπή πράγματος) είτε εις βάρος της προσωπικότητάς του (σωματική ακεραιότητα, τιμή κλπ).
Χαρακτηριστική περίπτωση βλάβης της τιμής αποτελεί η δυσφήμιση και η συκοφαντική δυσφήμιση ενός προσώπου, η διάδοση δηλαδή για το πρόσωπο του παθόντος γεγονότων που (είτε είναι ψευδή είτε όχι) μπορούν να βλάψουν την τιμή και την υπόληψή του. Χαρακτηριστική περίπτωση βλάβης της σωματικής ακεραιότητας αποτελεί η ηθελημένη άσκηση βίας με οποιαδήποτε μορφή (χαστούκι, μπουνιά, κλωτσιά και εν γένει ξυλοδαρμός, ενδοοικογενειακή βία) καθώς και ο εξ αμελείας τραυματισμός (π.χ όταν συμβεί τροχαίο ατύχημα και επέλθει τραυματισμός επιβάτη ή οδηγού άλλου οχήματος ή τραυματισμός πεζού). Ο τραυματισμός μπορεί να επέλθει από τον θύτη αυτοπροσώπως ή μέσω αντικειμένου για το οποίο έχει την ευθύνη για την εποπτεία, π.χ εποπτεία ζώου. Παράλληλα σε κάθε περίπτωση που προκληθεί προσβολή προσωπικότητας ο παθών μπορεί εκτός από ηθική βλάβη μπορεί να ζητήσει από αυτόν που προσέβαλε την προσωπικότητά του να παραλείπει στο μέλλον μια συγκεκριμένη πράξη (π.χ αναφορά στο όνομά του).
Η πρόκληση ηθικής βλάβης δεν προϋποθέτει οπωσδήποτε και την πρόκληση περιουσιακής ζημίας. Αντιθέτως σε κάθε περίπτωση περιουσιακής βλάβης προκαλείται και ηθική βλάβη π.χ σε περίπτωση που συμβεί τροχαίο ατύχημα ένα πρόσωπο που υποστεί περιουσιακή ζημία (βλάβη αυτοκινήτου) ταυτοχρόνως υπέστη και ηθική βλάβη εξαιτίας της στεναχώριας από την θέα του βλαβέντος οχήματος. Εάν όμως ένα πρόσωπο τραυματιστεί του προκαλείται ηθική βλάβη, λόγω βλάβης της υγείας του, χωρίς να είναι απαραίτητη η πρόκληση περιουσιακής βλάβης (π.χ νοσήλια, διότι αυτά καλύφθηκαν από τον ασφαλιστικό του φορέα).
Η πρόκληση ηθικής βλάβης δίνει στον παθόντα το δικαίωμα να ζητήσει από τον θύτη χρηματική ικανοποίηση. Δηλαδή το δικαίωμα να εγείρει αγωγή και να ζητήσει την καταβολή συγκεκριμένου ποσού (χρήματα). Η χρηματική αυτή ικανοποίηση δεν αποτελεί ποινή για τον θύτη, αλλά μια επανόρθωση της ηθικής βλάβης που προκλήθηκε στο θύμα, δηλαδή μια μικρή ανακούφιση για την λύπη, την θλίψη, την στεναχώρια ή και τον σωματικό πόνο που υπέστη. Με τα χρήματα που θα επιδικασθούν στο θύμα θα απολαύσει ορισμένα αγαθά έτσι ώστε να εξισορροπηθεί κατά κάποιο τρόπο η δυσμενής κατάσταση στην οποία περιήλθε.
Ψυχική οδύνη αποκαλείται η ηθική βλάβη που προκαλείται σε ένα πρόσωπο σε περίπτωση που προκλήθηκε θάνατος κάποιου μέλους της οικογένειάς του (σύζυγος, γονέας (πατέρας ή μητέρα), παιδί (υιός ή κόρη), παππούς ή γιαγιά, αδελφός ή αδελφή κλπ) από υπαιτιότητα κάποιου άλλου. Χαρακτηριστικές περιπτώσεις αποτελούν το τροχαίο ατύχημα καθώς και το εργατικό ατύχημα, που είχε ως αποτέλεσμα το θάνατο οικείου προσώπου. Δικαιούχοι της αποζημίωσης είναι τα μέλη της λεγόμενης «στενής οικογένειας», αποκλείονται δηλαδή τα μέλη της ευρύτερης οικογένειας (θείοι, πρώτα ξαδέλφια κλπ). Το κάθε μέλος της οικογένειας έχει αυτοτελή αξίωση και το ύψος της αποζημίωσης που θα καταβληθεί εναπόκειται στην κρίση του δικαστηρίου.
Κωνσταντίνος Α. Βλασταράκος
Δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω
Πανεπιστημίου 64 - Αθήνα
2103801975 - 6934733413
[email protected]
Δικηγόρος παρ' Αρείω Πάγω
Πανεπιστημίου 64 - Αθήνα
2103801975 - 6934733413
[email protected]
